Θα μπορεί το 2012 η Ελλάδα να εξυπηρετεί τα δάνειά της, να χρηματοδοτεί κρατικές λειτουργίες, να επιδοτεί τις συντάξεις και να μειώνει τους φορολογικούς και ασφαλιστικούς συντελεστές; Καθόλου σίγουρο. Η συζήτηση για την επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής των ελληνικών δανείων επιδιώκει να αλλαξει την προηγούμενη απάντηση σε θετική.
Κάποιοι πιστεύουν ότι η κρίση θα έχει μικρή διάρκεια. Η πλειοψηφία των πολιτικών μας, όλοι οι συνδικαλιστές, η κρατική γραφειοκρατία, οι προστατευόμενοι επαγγελματίες και ο Αντώνης Σαμαράς. Καθόλου σίγουροι δεν νιώθουν: άνεργοι, νέοι άνθρωποι, επιχειρήσεις του ανταγωνιστικού τομέα, μικροί επιχειρηματίες που δεν ζουν με τα λεφτά της εφορίας, ανώτατα στελέχη τραπεζών, αναλυτές επενδυτικών οίκων, εμπειρογνώμονες της Eurostat, οι τρεις της τρόικας, όλοι οι πρωθυπουργοί και υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης και ο Κώστας Μητσοτάκης.
Η σκέψη και μόνον ότι το πολύ μέχρι τις αρχές του 2012 η ελληνική οικονομία θα επιστρέψει στην πρότερη κατάστασή της αποτελεί αυτοεκπληρούμενη ανοησία. Θα το καταλάβαινα, αν όσοι συσπειρώνονται εναντίον του Μνημονίου εννοούν την επιστροφή σε ένα κράτος που χρεώνεται χωρίς να λογαριάζει. Πάντως, μακάρι να επιστρέψουμε νωρίτερα στις αγορές κεφαλαίων. Η αναχρηματοδότηση της εσωτερικής αποταμίευσης από τη μεγάλη πισίνα της ευρωζωνικής αποταμίευσης θα επιτρέψει σε όλους μας -κράτος, επιχειρήσεις, νοικοκυριά- να επιμηκύνουμε τα σωρευμένα ανεξόφλητα χρέη μας. Και να μας μείνουν και για επενδύσεις!
Η Ελλάδα χρησιμοποιεί ήδη την πρώτη επιμήκυνση χρέους. Είναι αυτή που μας δόθηκε με τη μορφή του Μνημονίου. Επί τρία χρόνια και ένα τρίμηνο, αρχίζοντας τη μέτρηση από τη στιγμή που εκταμιεύεται κάθε μια δόση, επιμηκύνεται, σε αναλογία κάθε ενός ποσού, το δημόσιο χρέος της χώρας. Μεταξύ ανάληψης της πρώτης δόσης και εξόφληση της τελευταίας θα έχουν μεσολαβήσει κοντά έξι χρόνια. Ο διευθύνων σύμβουλος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Ντομινίκ Στρος Καν, πιστεύει ότι το διάστημα αυτό, τουλάχιστον σε ό, τι αφορά το Ταμείο, μπορεί να ανοίξει περισσότερο.
Η δεύτερη και πολύ σοβαρή επιμήκυνση χρέους είναι αυτή που ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη και αφορά τα ιδιωτικά δάνεια έναντι των τραπεζών. Οι σχετικές ρυθμίσεις γίνονται εδώ και αρκετούς μήνες και θα γίνουν πολύ εντονότερες τους αμέσως επόμενους. Στην πράξη, ολόκληρο το χρέος του ιδιωτικού τομέα έναντι των τραπεζών θα βρεθεί σε αναδιαπραγμάτευση με σκοπό την επιμήκυνση της περιόδου εξόφλησης, με σοβαρή περίοδο χάριτος και ακόμη σοβαρότερες διαγραφές. Η αύξηση κεφαλαίου της Εθνικής Τράπεζας ήταν σημαντική ακόμη και γι’ αυτόν τον λόγο, αφού πρώτη αυτή θα χρειαστεί να συντονίσει την επιμήκυνση του χαρτοφυλακίου των τραπεζών.
Αυτά όμως είναι στοιχεία από το καλό σενάριο. Και για την ώρα, ούτε το είδαμε ούτε δεδομένο το έχουμε. Για να αρχίσει να μοιάζει ρεαλιστικό, θα πρέπει, κατά πρώτο λόγο, ήδη τους πρώτους μήνες του 2012 οι λογαριασμοί του κράτους να εγγράψουν πρωτογενές πλεόνασμα (η διαφορά εσόδων από τα έξοδα, πριν από την πληρωμή των τόκων επί του χρέους). Ακόμη και μετά τη μεταφορά της σχετικής αποτυχίας των στόχων του 2010 στη χρήση 2011, η κυβέρνηση μπορεί να ελπίζει πως θα τα καταφέρει. Να ξεκαθαρίσουμε με την ευκαιρία ότι η φετινή απόκλιση δεν είναι αμαρτία και είχε πρακτικώς προβλεφθεί στον σχεδιασμό του προγράμματος εξυγίανσης, το οποίο δεν «ζητάει» παρά ένα μικρό ακόμη βήμα μείωσης του συνολικού ελλείμματος μέσα στους προσεχείς μήνες.
Η (αρχική) άρνηση σύσσωμων των Γερμανών να δεχτούν ακόμη και τη συζήτηση της ιδέας να επιμηκυνθεί το ελληνικό χρέος αποτελεί έναν ακόμη δογματισμό στον οποίο αισθάνονται υποχρεωμένα να προστρέχουν τα μεγάλα κράτη. Στην πράξη, η διευκόλυνση της Ελλάδας ως προς τον χρόνο εξόφλησης των ευειδών χρεών της όχι μόνον δεν μειώνει αλλά αλματωδώς αυξάνει το αξιόχρεο του ελληνικού κράτους και, μαζί με αυτό, ολόκληρης της οικονομίας. Υπάρχει βεβαίως η δικαιολογημένη (όπως τα καταφέραμε!) ανησυχία των Γερμανών ότι εμείς οι Ελληνες, εφόσον μας προσφερθεί μια ανάσα, θα ρουφήξουμε το οξυγόνο ολόκληρης της Ευρωζώνης.
Είναι όμως αυτονόητο ότι η επιμήκυνση της περιόδου εξυπηρέτησης του ελληνικού χρέους θα αυξήσει τις πιθανότητές μας να επιτύχουμε την έξοδο από την κρίση. Γι’ αυτό, μεταξύ άλλων λόγων, τα περιθώρια επί των δεκαετών ομολόγων (spreads) άρχισαν να μειώνονται. Υπό δύο μάλιστα προϋποθέσεις, θα μπορούσε η Ελλάδα να βγει ταχύτερα από τη συμφωνία του περασμένου Απριλίου. Πρώτη είναι να προστεθούν, στα ήδη συμφωνημένα δάνεια του Μνημονίου, όσα παλαιότερα ελληνικά δάνεια βρίσκονται στα βιβλία κρατικών ή ημικρατικών φορέων των κρατών της Ευρωζώνης. Πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι η συζήτηση για την επιμήκυνση έχει ήδη προχωρήσει σε αυτήν την κατεύθυνση.
Η δεύτερη προϋπόθεση είναι σημαντικότερη. Είναι προφανές ότι αν συνεχίσουμε να εκτελούμε με ικανοποιητική επιτυχία τα συμφωνηθέντα στο Μνημόνιο, ο καλύτερος τρόπος να πείσουμε τους πιστωτές μας είναι ένα Μεγαλύτερο Μνημόνιο, το οποίο θα έχει την εγγύηση όσων περισσοτέρων πολιτικών δυνάμεων έχουν την εθνική ντομπροσύνη να βάλουν την υπογραφή τους δίπλα στο μέλλον αυτού του τόπου. Κάντε όση συζήτηση θέλετε (για τους επόμενους 2 - 4 μήνες), ελάτε όμως σε μια εθνική συμφωνία για την επιμήκυνση της οικονομικής λογικής. Η πατρίδα θα το θυμάται για πολύ καιρό!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου