ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ

Το Βασίλειο της Ηπείρου ήκμασε κατά την αρχαιότητα στην ευρύτερη περιοχή της σύγχρονης Ηπείρου και Βόρειας Ηπείρου. Οι τρεις βασικές φυλές που κατοίκησαν την περιοχή ήταν οι Χάονες στα βορειοδυτικά, οι Μολοσσοί στο κέντρο και οι Θεσπρωτοί στο νότο. Διακεκριμένη βασιλική οικογένεια που εμφανίστηκε κατά την ύστερη κλασική εποχή ήταν οι Αιακίδες, από τη φυλή των Μολοσσών. Μέλος της ήταν και ο διάσημος βασιλιάς που είναι γνωστός ως Πύρρος της Ηπείρου. Κατά την ελληνιστική περίοδο η μορφή διακυβέρνησης μετατράπηκε σε δημοκρατία, μέχρι την κατάληψη της περιοχής από τους Ρωμαίους.

Ιστορικά στοιχεία

Απαρχές

Χάρτης της ευρύτερης περιοχής της Ηπείρου. Με πορτοκαλί σημειώνονται τα σύνορα της περιοχής, ενώ με μαύρο τα σύγχρονα σύνορα κρατών. Με κόκκινο σημειώνονται τα αρχαία ονόματα πόλεων.

Από την οπτική γωνία των Ελλήνων της κλασικής εποχής, στα βορειοδυτικά τους κατοικούσαν φυλές βαρβάρων, οι οποίοι συχνά αντιμετωπίζονταν με περιφρόνηση. Οι γραπτές αναφορές της εποχής είναι αρκετά συγκεχυμένες ως προς το ποια φύλα πρέπει να θεωρηθούν Έλληνες, Ηπειρώτες ή Ιλλυριοί. Δυσκολίες προβάλλει επίσης το γεγονός ότι τα φύλα αυτά δεν άφησαν γραπτές μαρτυρίες. Τον 5ο αιώνα π.Χ. ο Αθηναίος ιστορικός Θουκυδίδης τους χαρακτηρίζει βαρβάρους, ομοίως και ο Στράβων.[1] Όμως οι Απολλόδωρος, Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς, Φροντίνος, Παυσανίας,[2] Πτολεμαίος και Ευτρόπιος [3] τους χαρακτηρίζουν ως Έλληνες.

Η περιοχή πάντως ήταν ιδιαίτερης θρησκευτικής σημασίας για τον αρχαίο ελληνικό κόσμο, λόγω της παρουσίας του Μαντείου της Δωδώνης, του δεύτερου σημαντικότερου μετά από αυτό των Δελφών. Ο Πλούταρχος σημειώνει και το εξής ενδιαφέρον στοιχείο: Στην βιογραφία του Βασιλιά Πύρρου, υποστηρίζει ότι ο Αχιλλέας λατρευόταν ως θεός στην Ήπειρο και στην τοπική διάλεκτο ονομαζόταν «Ασπετός» (δηλαδή αμίλητος, μη προσεγγίσιμος στην ομηρική γλώσσα).

Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα ελληνικά φύλα που διαμορφώθηκαν στα πρότυπα της πόλης-κράτους, όπως η Αθήνα, η Σπάρτη και η Κόρινθος, οι Ηπειρώτες ζούσαν σε μικρά χωριά. Ορισμένες φυλές είχαν βασιλείς κάτι που δεν ήταν συνηθισμένο την εποχή εκείνη. Η περιοχή βρίσκονταν στο άκρο του ελληνικού κόσμου και συχνά οι ηπειρώτικες φυλές είχαν να αντιμετωπίσουν εισβολείς από τον βορρά.

Ακμή βασιλείου

Όπως και η Μακεδονία, η Ήπειρος έγινε ενιαίο βασίλειο στη διάρκεια του 4ου αιώνα. Η φυλή των Μολοσσών ένωσε τις δυνάμεις της με τους Θεσπρωτούς και τους Χάονες, με αποτέλεσμα την ανάπτυξη ενός ισχυρού κράτους με δικό του βασιλιά, αξιωματούχους, νόμισμα, αυλή, συμβούλιο απεσταλμένων των φυλών και στενές σχέσεις με το γειτονικό μακεδονικό βασίλειο. Με μακεδονική υποστήριξη οι ενωμένοι πλέον ηπειρώτες κατέλαβαν άλλες πόλεις στα δυτικά, αποκτώντας πρόσβαση στη θάλασσα. Η Δυναστεία των Μολοσσών, γνωστή και ως Αιακίδες, ήταν πλέον σαφώς εξελληνισμένη. Διεκδικούσε μάλιστα καταγωγή από τον Αχιλλέα. Με τον τρόπο αυτό η Ήπειρος ενώθηκε σε ενιαία πολιτική οντότητα το 370 π.Χ.

Το 359 π.Χ. η Μολοσσίδα πριγκίπισσα Ολυμπιάδα, ανηψιά του βασιλιά Αρύββα της Ηπείρου, παντρεύτηκε τον βασιλιά Φίλιππο Β' της Μακεδονίας. Το ζευγάρι έφερε στον κόσμο τον Αλέξανδρο το Μέγα. Ο βασιλιάς της Ηπείρου Αλέξανδρος Α', σύγχρονος του Μακεδόνα στρατηλάτη, διοικούσε έναν εξαίρετο στρατό και μάλιστα κλήθηκε να υποστηρίξει τις ελληνικές αποικίες στη Μεγάλη Ελλάδα (Νότια Ιταλία). Αποδυνάμωσε τις τοπικές ιταλικές φυλές, ωστόσο έχασε τη ζωή του σε μια μάχη. Από το γεγονός αυτό επωφελήθηκαν τελικά οι Ρωμαίοι, οι οποίοι επικράτησαν έναντι των άλλων ιταλικών φύλων και άρχισαν να ενοποιούν ολόκληρη τη χερσόννησο.

Τον Αλέξανδρο Α', διαδέχτηκε ο Αιακίδης, τον οποίο όμως εκθρόνισε ο Κάσσανδρος (υπεύθυνος για το θάνατο της Ολυμπιάδας και του μοναχογιού του Μεγάλου Αλεξάνδρου). Μετά από διάφορες περιπέτειες στο θρόνο ανέβηκε ο γιος του Αιακίδη, ο Πύρρος, ο οποίος ήταν εξαίρετος στρατιωτικός. Φιλοδόξησε να ιδρύσει στη Δύση ένα βασίλειο ανάλογο με αυτό του Αλεξάνδρου στην Ανατολή. Για έξι έτη πολέμησε εναντίον των Ρωμαίων στην Νότια Ιταλία και τη Σικελία, κάνοντας την Ήπειρο, προσωρινά, ισχυρή δύναμη στον τότε γνωστό κόσμο. Μετά την αποτυχία του κατέκτησε τη Μακεδονία, την οποία μοιράστηκε με το βασιλιά της Θράκης, Λυσίμαχο. Κινούμενος εναντίον της Νότιας Ελλάδας, βρήκε το θάνατο στο Άργος το 272 π.Χ., πολεμώντας ενάντια στον Αντίγονο Β' Γονατά. Οι απόγονοί του συνέχισαν να κυβερνούν για μισό αιώνα ακόμη την Ήπειρο, με τη Δυναστεία των Αιακιδών να τελειώνει μετά το θάνατο της βασίλισσας Δηιδάμειας, περίπου το 233 π.Χ.

Δημοκρατική περίοδος

Τον 3ο αιώνα π.Χ. η Ήπειρος παρέμεινε υπολογίσιμη, ενωμένη υπό το Κοινό των Ηπειρωτών ως ομόσπονδο κράτος με το δικό της κοινό αντιπροσώπων (ή «Συνέδριο» όπως αναφέρονταν). Όμως βρέθηκε στο επίκεντρο των Μακεδονικών Πολέμων, συγκρούσεων μεταξύ της Μακεδονίας και της ανερχόμενης δύναμης της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας. Το Κοινό των Ηπειρωτών παρέμεινε ουδέτερο στην διαμάχη αυτή, όμως στον Γ' Μακεδονικό Πόλεμο (172-168 π.Χ.) οι Μολοσσοί πήραν το μέρος των Μακεδόνων, ενώ οι Χάονες και οι Θεσπρωτοί το μέρος των Ρωμαίων. Οι συνέπειες ήταν καταστροφικές για την Ήπειρο, οι Μολοσσοί υποτάχθηκαν το 167 π.Χ. και 150.000 κάτοικοι έγιναν σκλάβοι. Η περιοχή λεηλατήθηκε τόσο έντονα, από τους Ρωμαίους που έπρεπε να περάσουν 500 χρόνια για να επανακάμψει και πάλι η περιοχή.

Με τη ρωμαϊκή κατάκτηση έπαψε και η ανεξαρτησία της Ηπείρου. Το 146 π.Χ. προσαρτήθηκε οριστικά με το όνομα «Παλαιά Ήπειρος» (λατινικά: Epirus Vetus). Η παράκτια περιοχή γνώρισε σχετική εμπορική άνθιση, ενώ η κατασκευή της Εγνατίας Οδού, έδωσε περαιτέρω ώθηση στην εμπορική και οικονομική δραστηριότητα της περιοχής.

Κατάλογος βασιλέων

Ο παρακάτω κατάλογος περιλαμβάνει όλους τους ηγεμόνες του ενιαίου βασιλείου μέχρι την κατάληψη του από τη Ρωμαϊκή Δημοκρατία. Στις παρενθέσεις περιλαμβάνεται η περίοδος βασιλείας του κάθε προσώπου.[4]
Ο βασιλιάς της Ηπείρου, Πύρρος Α', που φιλοδοξούσε να φτιάξει στη Δύση κράτος ανάλογο με αυτό του Αλεξάνδρου στην Ανατολή.

* Νεοπτόλεμος (? - ?), υιός Αχιλλέα
* Έλενος (? - ?), σύζυγος Ανδρομάχης (χήρας Νεοπτόλεμου)
* Μολοσσός (? - ?), υιός Νεοπτόλεμου
* Άδμητος (469 - 423)
* Θαρύπας (423 - 395), υιός Αδμήτου
* Αλκέτας Α' (385 - 370), υιός Θαρύπα
* Νεοπτόλεμος Β' (370 - 360), υιός Αλκέτα Α'
* Αλέξανδρος Α' (360 - 352), υιός Νεοπτόλεμου Β'
* Αρύββας (342), υιός Αλκέτα Α'
* Αλέξανδρος Α', (342 - 331), δεύτερη βασιλεία
* Νεοπτόλεμος Γ', (331 - 313), υιός Αλεξάνδρου Α'
* Αρύββας (323 - ?), δεύτερη βασιλεία
* Αιακίδης, (? - 313), υιός Αρύββα
* Αλκέτας Β', (313 - 307), υιός Αρύββα
* Πύρρος Α', (307 - 302), υιός Αιακίδη
* Νεοπτόλεμος Γ', (302 - 296), δεύτερη βασιλεία
* Πύρρος Α', (298 - 272), δεύτερη βασιλεία
* Αλέξανδρος Β', (272 - 242), υιός Πύρρου Α'
* Πύρρος Β', (242 - 234), υιός Αλεξάνδρου Β'
* Πτολεμαίος, (234 - 231), υιός Αλεξάνδρου Β'
* Κοινό των Ηπειρωτών, (231 - 168)
* 168 π.Χ.: οι Ρωμαίοι, υπό τον Ανίκιο Γάλλο, κατακτούν την Ήπειρο